Baharla beraber ölümlü yıldırım haberleri gelmeye başladı. Kurban olmamak için sizi ilgilenip bilgilenmeye davet ediyorum. Çünkü yıldırımdan ölmek asla bir tesadüf değildir; gök gürültüsü bir erken uyarı sireni gibi tehlikeyi haber veriyor.

 Şili’de düşen yıldırımda 60 ineğin aynı anda telef olması hariç yıldırım, deprem gibi toplu ölümlere pek neden olmaz. Daha çok kurbanlarını birer birer alan yıldırım, toptancı olan depremden farklı olarak, “perakendeci” bir afet olarak adlandırılabilir. Ülkemizde eğitim ve planlamada ihmal edilen önemli afetlerdendir.

Yıldırım çarpan kişi kömür haline gelmez
Şili’deki gibi birkaç ineğin yıldırımdan aynı anda telef olması aslında kırsal alanda yaygın görülen bir olaydır. Bu olay yüzünden köylerde aileler arasında kavgalar bile olur. Yıldırımdan ölen ineklerde hiçbir iz görülmez.

Yakın bir yere düşen yıldırımın elektrik akımı ıslak yer yüzeyinde hızla etrafa saçılınca inekler bacaklarından vücutlarına farklı elektrik akımları alır. “Adım potansiyeli” denilen bu durum ineğin kalbini durdurup aniden ölmesine neden olur.

 Yıldırım çarpan hiç kimse çizgi filmlerde olduğu gibi kömür haline gelmez ve etrafa elektrik saçmaz. Yıldırım çarpmış birini gördüğünüz zaman ondan size elektrik geçer diye korkmayın. Yıldırımın oluşturduğu elektrik akımı, çok kısa sürede toprağa akarak etkisizleşir. Normalde yıldırım, kurbanlarını şuursuz bırakır, kalp atışını ve nefes alışını durdurabilir. Hastaneye ulaştırılana kadar kurbanın kalbini ve solunum sistemini harekete geçirmek için ağızdan ağza suni teneffüs ve kalp masajı uygulanmalı.

 “Hocam yıldırım gibi ışık hızıyla çarpan bir şeyden nasıl kaçacağız? Çarparsa çarpar yani” de demeyin! İnsanlar için yıldırımdan korunmanın en iyi yolu gök gürültüsü ilk duyulduğu andan itibaren kapalı bir ortama girmek ve son gök gürültüsünden sonra 30 dakika geçene kadar içeride kalmaktır. Denizde çıplak yüzseniz dahi size yıldırım çarpabilir ve anında elektrikle yüklenebilirsiniz...

 “Yağışlı havada bisiklet / motor kullanırken yıldırıma karşı nasıl önlem alınır?” diye soranlara cevabım net. Gök gürültülü havada bisiklet, motor, sandal, traktör gibi üstü açık araç kullanılmaz; yüzülmez, gezilmez, dışarıda top filan oynanmaz. Taşıtın ya da ayakkabınızın lastikleri veya kafanıza taktığınız kask yıldırım için hiçbir anlam ifade etmez.  

Ağaç ve direklerden uzak durmalısınız:

Yıldırımdan korunmak için 30/30 kuralına uyun: Şimşek çaktıktan sonra 30 saniyeden daha az bir süre içinde gök gürültüsünü duyduğunuz andan en son gök gürültüsünden 30 dakika geçene kadar çok yüksek bir yıldırım çarpma tehlikesi içindesiniz. En iyi korunma kapalı bir alana girmektir. Eğer bina ve otomobil gibi kapalı bir sığınak mevcut değilse yüksek yerlerden, tek kalmış ağaç ve direklerden uzak durun.  Açık arazide eğer saçınız dikleşmeye başlıyorsa, deriniz sızlıyorsa çok dikkatli olun. Size her an yıldırım çarpabilir.  Sakın selfie çılgınlığına başvurmayın; o poz büyük ihtimalle sizin son gülüşünüze ait foto olur.  Alçak bir yere çökmeli ve ayak parmaklarının üzerinde durarak yerle temasınızı en aza indirmelisiniz.  Voltaj farkı yaratmamak için de ayaklarınızı mutlaka birleştirmelisiniz...

Prof.Dr.Mikdat Kadıoğlu